نشست آنلاین "رسانه و پویش ایران همدل" صبح روز سه
شنبه 15 مهر ماه در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد.بدین خاطر
روابط عمومی دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ،متن پیاده سازی شده این نشست را
جهت استفاده اصحاب رسانه ها و عموم بر روی سایت خود قرار داده است.
خانم علی‌آبادی:
عنوان این نشست
رسانه و پویش ایران همدل است. پویش همدلی موضوعی است که از فروردین ماه مد نظر
مقام معظم رهبری بود و ایشان کمک به خانواده‌ها را در ماه رمضان پیشنهاد کردند. ازاین رو
موضوع مواسات را برجسته کردند و اینکه به خانواده‌های ایرانی با حفظ آبرو، کمک‌های اقتصادی ارائه شود که در ماه رمضان شامل
حالشان شد. بعد از عید غدیر هم مشارکت‌های مردمی باعث شد تا سازمان بهزیستی هم خواهان تداوم این
برنامه شود در آن زمان با مطرح کردن موضوع مواسات و در حال حاضر کرامت علوی و شورحسینی بسیارمورد توجه
است . این موضوع تا پایان صفر تداوم خواهد داشت. مردم می‌توانند با توجه به شرایط کرونا جهت ادای نذر خود
به 150 مکان معرفی شده نذر خود را بدهند و قشر آسیب‌دیده از کرونا به گونه‌ای از کمک‌های خیرخواهانه خیرین و یا دیگر شهروندان بهره‌مند شوند. شاید از این طریق
بتوان تا حدودی در حل مشکلات سهیم بود. به همین منظور تا قبل از اتمام ماه صفر به تدارک نشستی با این
موضوع پرداختیم و از دو بزرگوار خانم دکتر نصیری، مدرس و پژوهشگر سواد رسانه‌ای و سردبیر ایسنا و جناب آقای
دکتر کارآموزیان که معاون سازمان بسیج رسانه و عضو انجمن سواد رسانه‌ای هستند دعوت به عمل آوردیم تا
در خصوص چند محور پرسش‌هایی داشته باشیم . یکی از این موارد مرتبط به نشست ، نقش رسانه‌ها در کمک به این پویش است و
اینکه تا چه اندازه توانستند کمک کنند ؟ آیا رسانه‌ها در اجرای اهداف مد نظر رهبری و سازمان‌ها به موفقیت رسیده‌اند و به نتایج خوبی دست
یافتند؟
خانم دکتر نصیری:
در بحث کمک همدلانه
یا ایران همدل ،مقام معظم رهبری از واژة رزمایش استفاده کردند. که ما باید عملکرد
رسانه‌ها را در این باب
بررسی کنیم که اساساً رزمایش به نوعی به تصویر کشیدن و بیان جلوه‌ای از یک فرهنگ و کاری جهت
آگاهی و همراهی افکار عمومی است. بنابراین بحث مواسات، همدلی، کمک مؤمنانه به
عنوان سه کلید واژه امتداد یافته توسط رسانه‌ها به‌عنوان بازوهای اجرایی و عامل تحقق همه سیاست‌ها و پویش‌ها، کنش‌ها، رفتارها و تصمیمات سیاسی است. این کلید واژه ها حامل و
واسط انتقال پیام‌ها و مفاهیم بودند و توانستند نقشی مهمی را در انتقال مفهوم بر عهده گیرند. رسانه‌ها
به‌عنوان رسانه‌های جریان اصلی و هم‌افزا با آنها ،شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان
گونه‌های نوین از رسانه‌ها با استفاده از شرایط کرونا و تغییر به سمت مطلوب در
ایجاد معیارها نقش نهادی داشتند که در ادامه بحث به چگونگی پای کار آوردن نهادهای
مختلف در این پویش اشاره خواهیم داشت. شبکه‌های اجتماعی تسریع‌کننده نهادی هم بودند و رسانه‌ها در حوزه‌های فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی، ایجاد پویایی اجتماعی و همگرایی اجتماعی جهت حضور
نهادها و مردم در این پویش برای جلوه فرهنگ متعالی ایرانی -اسلامی در بازه‌ای از زمان که کشورهای دنیا را
قوانین کنترل می‌کند نه اخلاقیات به مفهوم خاص و نه حتی زمینه‌ها و عقبه‌های فرهنگی خاصی، بسیار مؤثر بوده‌اند. نقش رسانه‌ها در این دوره با توجه به کلیدواژه‌های مذکور ضریبی به پویش داد که
هر چه نامی از پویش به میان آید بسیار آشناست. هم‌افزایی بین رسانه‌های جریان اصلی و نوین شبکه‌های اجتماعی باعث ایجاد پویش مردمی، همراهی
نهادها و به تصویر کشاندن فرهنگ ایرانی، اسلامی شد.
آقای دکترکارآموزیان
در تأیید صحبت‌های خانم دکتر باید بگویم که
اولین رزمایش مردمی، ملی و غیرحاکمیتی ایران توسط پویش و رزمایش ایران همدل و کمک‌های مردمی و مقام معظم رهبری
آغاز شد و زمانی این رزمایش شروع شد که شاهد انعکاس تصاویر حمله مردم برخی از
کشورها به فروشگاه‌ها در بحبوحه کرونا توسط رسانه‌های خارجی بودیم. مشکلات معیشتی کرونا در همه جای دنیا از
جمله ایران هم وجود داشت که باعث رخ دادن اتفاقاتی شدولی شروع رزمایش زمانی بود که
مردم ما علیرغم مواجه بودن با مشکلات معیشتی نشان دادند که آغازگر این دومینو
رسانه‌ها هستند و توان
کمک به هم‌نوع را دارند و نکته دیگر اینکه این رزمایش مقارن با آموزه‌های دینی خودمان است و کلیدواژه‌های انتخاب شده از طرف حضرت آقا
حس آشنایی را به ما القا کردند.
علیرغم تلاش گسترده
در حوزه‌های درون‌مرزی و اشتراک تصاویر و موضوعات ، متاسفانه در جست‌وجوی وسیعی که در رسانه‌های
خارجی انجام دادم پوشش برون‌مرزی بسیار کم و محدود بود و اگر این پوشش انجام می‌شد می‌توانست بزرگترین نمایش قدرت جمهوری اسلامی و مردم
ایران در خارج از کشور باشد تا به‌عنوان یک مدل خوب توانایی استفاده از رسانه‌های مردمی توسط خودشان در جهت
حل مشکل معیشت هم‌نوعشان به آن استناد شود.
فقط به‌عنوان یکی از دستگاه‌ها، نزدیک به صدها میلیارد
تومان از قبل کمک‌های مردمی در رزمایش اول و دوم کمک‌رسانی کرده است. اگر ما بتوانیم برای رزمایش سوم که پایان
ماه صفر انجام خواهد شد از صفحات رسانه مجازی مردم حتی در حد یک توئیت ترجمه شده با هشتگ‌های خاص جهت پاسخگویی شبهات
خارج از کشور بهره ببریم و به اغنای مردم و رسانه‌ها بپردازیم به تسری این فرهنگ متعالی کمک شایانی
خواهد شد.
خانم علی‌آبادی
با توجه به پیشنهاد
جنابعالی مصادیق بهترین ابتکار رسانه‌ها در این زمینه که به‌عنوان کار خلاقانه مورد توجه شما قرار گرفته و در
اقناع مردم مؤثر و مفید بوده را بیان می‌فرمائید.
خانم دکتر نصیری
با توجه به صحبت‌های آقای دکتر کارآموزیان باید
بگویم که رزمایش همدلی آنقدر مؤثر بود که در بازگشایی مدارس و رفع کمبود و مشکلات
ابزارهای هوشمند دانش‌آموزان در اقصی نقاط این کشور نیز امتداد یافت. و به نوعی مسیر و جریانی مفید
برای دیگر حوزه‌ها شد. در این میان رسانه‌ها بین حرکات مردمی و رفتار و تشویق سیاستمداران، چهره‌های مؤثر و چهره‌های مرجع جامعه به خوبی پیوند ایجاد
کردند. سازمان بسیج رسانه به‌عنوان متولی بحث خبرنگاران همدل همه اقشار جامعه را به این
پویش دعوت کرد. این هنر و خلاقیت رسانه می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد که واقعا توانست بخش قابل توجهی
از افرادی که در این گونه پویش‌ها سهیم نمی‌شدند را فعال کند و در عین حال این خط سیر را کماکان حفظ
کند. با مطرح شدن این موضوع کارکرد رسانه‌ها بارز شد. کما اینکه نه تنها
در بخش بینالملل بلکه در دیگر بخش‌ها هم نقصان و کمبود حس می‌شود. با توجه به موضوعات مطرح شده و موفقیت به
دست آمده در داخل کشور اگر بتوانیم در امور بین‌المللی هم به پوشش وسیعی نائل شویم اتفاق بهتری
خواهد افتاد.
بنابراین از ظرفیت‌های اجتماعی مختلفی استفاده
کردیم و به این ترتیب از وجه شاخص موجود بهترین اتفاق منتج شد. بسیج رسانه و
خبرنگاران با اختصاص بخشی از حقوق خود در این مسیر پیش‌قدم شدند و به ترویج این پویش پرداختند به طوری
که بعد از آن شاهد الگوبرداری سازمان‌های دیگر از این روش بودیم. این موارد نشانگر آن است که
رسانه علاوه بر خط مقدم بودن با رفتارها و کنشگری‌های به موقع و دقیق خود توان فرهنگ سازی در سایر
نهادها و مردم را هم دارد.
خانم علی‌آبادی
آقای دکترکارآموزیان
؛شمادر ارتباط با حوزه بسیج رسانه چه فعالیتها و تعاملی با رسانه‌ها داشتید؟
آقای دکتر
کارآموزیان
قبل از هر چیز باید
عرض کنم که رزمایش ایران همدل از طرفی همزمان با درگیری رسانه‌ها با انتقال اخبار مشکلات
کرونا و صحت و سقم آمار مرگ‌و میر و کمبودهای درمانی و از طرف دیگر القای امیدآفرینی به
جامعه از طریق رزمایش ایران همدل شروع شد که خود رسالت سنگینی بر دوش رسانه بود.
در رسانه جهت
انتقال پیام خوب به جامعه باید پایبند سه اصل همراه تکنولوژی باشیم. اول محتوا یا content ازدرجه اهمیت بالایی برخوردار بود و اینکه چه چیزی قرار
است به مردم برسد و بعد متوجه اصل دوم شدیم و اینکه علیرغم وجود content مطلب به گوش مردم نمی‌رسد و خلا concept حس شد و لزوم سوار شدن فهوا و مفهوم بر محتوا جهت رسیدن
به گوش مردم حس شد. در رزمایش ایران همدل concept را در قالب
کمک‌های مردمی، مواسات
و ایران همدل شاهد بودیم و آن اتفاق خوب را اولین بار سایت Khamenei.ir رقم زد که با ایجاد صفحه اختصاصی پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری از مردم
خواسته شد کمک‌ها و اتفاقات مثبت تصویری را با هشتگ ایران همدل در آن صفحه بارگذاری کنند.
متعاقب آن صفحه اختصاصی، صفحه توئیتری هم ایجاد شد که بسیار مثبت بود. سومین مبحث
مربوط به context بود که به
خوبی پیش نرفت چرا که با توجه به تخصصی بودن این مبحث به صورت کیفی موفق نبودیم که
امید است در رزمایش بعدی این کیفیت بالا رود.
با دوستان سازمان
بسیج رسانه به فکر راه‌اندازی رسانه‌ای افتادیم که اگر همه اقشار جامعه شروع به سهیم شدن در این مواسات و رزمایش
همدلانه کردند با concept خبرنگاران
همدل آغاز شود علیرغم اینکه در موضوع کرونا بسیاری از رسانه‌ها علی‌الخصوص رسانه‌های مکتوب ضررهای زیادی را متحمل شدند و ناگفته نماند که
برخی از رسانه‌های قوی شهرستانی هم شامل ماده 16 شدند و به موقع به چاپ نرسیدند و افزایش
قیمت کاغذ و پرداخت نشدن بیمه نیروها و اجاره دفاتر، راه‌اندازی پویش خبرنگاران همدل توانست اتفاقات مثبتی
در سراسر کشور برای بسیاری از دوستان پدید آورد و برخی مناطق و کانون‌های محروم در شهرستان‌ها در حد بضاعت و همدلی
خبرنگارها از این کمک‌ها بهره گیرند. از جمله این موارد می‌توان به آزادسازی مجرمین غیرعمد با کمک مستندسازان و
نویسندگان جرائم غیرعمد و توزیع کالاهای اساسی در مناطق محروم اشاره کرد.
علیرغم اینکه در
این شرایط خط مقدم را خدمات کادر پزشکی می‌دانند به جرأت می‌توان گفت به سه دلیل رسانه‌ها هم در کنار کادر پزشکی بخشی از مبارزه خط مقدم
را بر عهده داشتند و آن 1. مقابله با شایعات 2. تولید محتوا 3. همراهی با رزمایش.
پس با افتخار می‌توانیم بگوییم که رسانه در این رزمایش نمره قابل قبولی را دریافت کردند.
خانم علی‌آبادی
آیا در این خصوص
پژوهشی جهت انعکاس آمار و ارقام کمک‌های انجام شده و میزان بهره‌مندی حقیقی نیازمندان در مناطق خاص و تداوم آن تا
روزها و ماه‌های آتی انجام شده است؟
آقای دکترکارآموزیان
آمار استانها باید
جمع‌آوری شود. ولی آمار
بسیج استانها یک آمار قابل قبولی است که شامل ضدعفونی کردن اماکن و دفاتر رسانه،
رسیدگی و رفع مشکلات خانواده‌های خبرنگاران که در اثر کرونا سرپرست یا مشاغل خود را از
دست داده بودند، است. در حال حاضر 30 گروه جهادی رسانه و خبرنگار فعال داریم که تا
شکست کرونا به تلاش خود در این زمینه ادامه می‌دهند. یکی از این گروه‌های جهادی در شهرستان فنوج سیستان و بلوچستان از
خرداد ماه برای ساخت واحد مسکونی تلاش می‌کنند.
خانم دکتر نصیری
چون این ماجرا هنوز
ادامه دارد و درگیر آن هستیم، به نظر می‌رسد کار پژوهشی که بتواند به ما داده دقیق بدهد، متضمن گذر
از یک مرحله است. با توجه به شروع این پویش در اردیبهشت ماه و کماکان ادامه‌دار بودن آن و با توجه به بحث
حفظ کرامت انسانی که یکی از ویژگی‌های بارز و شاخص این پویش است ناگزیر بدون انتشار تصاویر،
به اعلام آمار و اقلام کمک‌ها جهت درج اطلاعات بسنده کردیم. با توجه به اصل کرامت
انسانی، شاید در راستی‌آزمایی دچار چالش شویم. اما نکته اصلی این است که رسانه از نقش ویترینی و
تزیینی خارج شده و محدود به تریبون افراد خاص جهت ارائه مطالب نیست و تعاملی است و
مبتنی بر دوره و زمان خود تعریف می‌شود و به شناسایی نیازهای عصر خود می‌پردازد و اولویت‌گذاری‌های رسانه‌ای می‌کند و طبق آن چیزی که آقای دکتر اشاره کردند اصحاب رسانه
بین یک پیکار جدی رسانه‌ای و معیشتی قرار گرفته‌اند و با یک مختصات دقیق در این پویش مردم هم در رسانه سهیم
شدند و تولید محتوا را به عهده گرفتند و این پیوند مردمی اتفاق خوب برگرفته از
ویژگی‌های مثبت رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بود که بحث شهروند خبرنگار کمک بزرگی
بر توفیق این رزمایش و پویش بود.
معمولاً پویش‌ها از طرف جهت‌های فکری مختلفی حمایت می‌شوند. ولی این پویش فارغ از جهت‌های حزبی، جناحی، گروهی و تفکری
پا گرفت و در اقدام سازمان بسیج رسانه از همه گرایش‌های سیاسی رسانه‌ای و همه تعلقات رسانه‌ای و مدل‌های آن دعوت به عمل
آمد و یکی از خصوصیات بارزش فراجناحی بودن آن است و امیدوارم به‌عنوان نمونه موفق کماکان ادامه
یابد. چرا که بر اساس اظهارنظرها کرونا و
مسائل و مشکلاتش ادامه‌دار خواهد بود و مشکلات اقتصادی شکل جدی‌تری پیدا خواهد کرد چراکه ذخیره‌ها تا به امروز به اتمام رسیده
و کمک‌های مؤمنانه باید
شکل جدیدتری به خود بگیرد.
خانم علی‌آبادی
نحوه تعامل رسانه‌ها با نهادهای متولی توزیع
اقلام مورد نیاز از قبیل تبلت، نوشت‌افزار و مواد غذایی از طریق نذورات مردمی در ایام سوگواری
را چگونه می‌بینید؟
خانم دکتر نصیری
همانطور که اشاره
کردم با توجه به فعالیت 21 ساله‌ام در حوزه رسانه به‌ندرت دیدم که رسانه‌ها در موضوعی خاص اتفاق‌نظر داشته باشند و برای آن رخداد این‌گونه سعی و کوشش کنند. تعدد
دستگاههای درگیر در
ابتدای کار باعث ایجاد جنگ رسانه‌ای شد ولی در کوتاه مدت فرهنگ همدلی را به دنبال داشت.
نهادهای مختلف از تمام داشته‌هایشان استفاده کردند و این پویش ملی را بنا نهادند. به‌نظر می‌رسد که تعامل رسانه‌ها در این مورد بسیار بی‌نظیر بوده و همه با تمام وجود به حفظ آن پرداختند
و علیرغم بحث جدی معیشتی که دوستان رسانه‌ای را هم درگیر کرده بود با تمام وجود این ماجرا درک شد و
نوع مواجه به علت درک مشترک از این شرایط متفاوت تاریخی به مستمر بودن تعامل
انجامید. کمتر دیده شده که رسانه‌ها در موضوعی به همگرایی برسند ولی این همگرایی موضوعی
همگرایی دستگاهی را به‌وجود آورد و در نتیجه شاهد سهیم شدن دستگاههای مختلف بودیم. به‌طوری که هدف دنباله‌روی و به‌تصویر کشیدن فرهنگ و اخلاق متعالی ایرانی-اسلامی
شد و باید اعتراف کرد این ویژگی در همه آحاد ملت با هر نگرشی وجود دارد و برجسته
است. پس تعامل رسانه‌ای خود موجب تعامل دستگاهی و تکمیل پازل همدلی می‌شود.
آقای دکترکارآموزیان
با اشاره به قصه
همگرایی و همراهی دستگاهی که خانم دکتر نصیری بسیار خوب به آن اشاره کردند باید
گفت در تاریخ جمهوری اسلامی کاری با این حجم و قدرت بین دستگاههای مختلف و بدون شوآف رسانه‌ای دستگاه مربوطه وجود نداشته
است. همه در رقابت برای کمک بیشتر بودند تا اتفاق خوب و مثبت رقم بزنند که امیدی
به جامعه تزریق شود.
در عصری به سر می‌بریم که نقش رسانه‌ها انکارناپذیر و همه دستگاههای متولی درگیر آن و می‌توان گفت در رزمایش همدلی خواسته
یا ناخواسته بیشترین تعامل بین روابط عمومی‌ها، تبلیغات و رسانه‌های بیرون و درگیر شدن پرسنل و کادر دستگاههای دولتی، حاکمیتی و حکومتی را
داشتیم و این اتفاق بزرگ به بهترین وجه به همه مردم ایران نشان داده شد.
موضوع دیگر بحث
کرونا شاید تا زمانی نامعلوم ادامه داشته باشد و اکثرا به ابعاد منفی آن می‌نگرند و از منظر دیگر نتایج
مثبتی هم به بار آورده که یکی از این ثمره های نیکو رزمایش همدلی بود که علیرغم درگیری مردم با
فشارهای اقتصادی شبیه ایام کمک‌رسانی جنگ، در پویش همدلی سهیم شدند و هیچ محدودیتی در نوع
و موضوع کمک‌رسانی بر خود قائل نشدند به طوری که با توجه به قدردان بودن داشته‌های خود به کسب آورده‌هایی نائل شدیم. ای کاش دفتر
مطالعات در زمینه این پویش، پژوهشی گسترده در زمینه جمع‌آوری تجربه‌نگاری رسانه‌ها در این حماسه بزرگ در قالب کتاب، وب‌سایت به سبک ویکی پدیا ارائه می‌داد. مورد دیگر می‌توانیم بعد از کمک‌های مؤمنانه و ورود به هفته
دفاع مقدس موضوع خاطره‌نگار را به‌عنوان رزمایش مرحله سوم به رسانه‌ها معرفی کنیم تااز این طریق خاطره کمک و تجربه این رویداد در
قالب پیام با هشتگ خاطره‌نگار در فضای مجازی و وب‌سایت ابوذر بارگذاری و مورد توجه و تشویق قرار گیرد.
خانم علی‌آبادی
باید خاطرنشان کرد
که چند ماه پیش رصدهایی با این موضوع انجام شد و در اختیار دوستان متقاضی قرار
گرفت.
با توجه به اهمیت
شبکه‌های اجتماعی و
اشاره شما به آن به‌عنوان رسانه‌ای متکثر و پرقدرت علیرغم مشکلات شایعه‌پراکنی در این خصوص، نقش رسانه‌ها جهت اجرای بهتر پویش‌های مردمی چیست؟
خانم دکتر نصیری
اهمیت نقش شبکه‌های اجتماعی غیرقابل انکار است
به نحوی که موج‌هایی ایجاد خواهند کرد که از هر جهت جریان‌ساز خواهند بود.
شبکه‌های اجتماعی نقش هدایت، رهبری
پویش را به‌طور جد بر عهده دارند و با ویژگی تعاملی، اجتماعی مثمرثمر هستند. علیرغم اینکه
در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی فرهنگ ایرانی توسط رسانه‌های خارجی مورد هجمه قرار می‌گیرند و باعث خدشه‌دار شدن سرمایه‌های اجتماعی جامعه ایران می‌شود و به‌نظر می‌رسد که شبکه‌های اجتماعی بر این جریان فائق آمدند ولی سرمایه‌های اجتماعی کشور سهم نیکو و
بسزایی متقبل شدند. آنچه در درجه اول اهمیت قرار دارد فعال شدن آنها در زمان و
مکان متناسب خود است و از این طریق فرهنگ ایرانی- اسلامی بودن، رفتار مؤمنانه و
کمک‌های همدلانه کشور
ما در فضاهای مختلف اینستاگرام، توئیتر و ... به نمایش گذاشته می‌شود به‌طوری که شاهد مقاومت و قدعلم کردن در برابر هجمه
رسانه‌های خارجی بودیم. تا
آنجا که علیرغم تهدیدهای جدی، این پویش به اهداف متعالی خود نائل آمد. خاصیت
تعاملی بودن این فضاها، سرعت انتشار و وسعت آن است . شبکه‌های اجتماعی در ماجرای شهادت سردار سلیمانی هم
نقش‌آفرینی بی‌بدیلی داشتند که می‌بایست در حوزه خود به آن اشاره
شود. پاسکاری شبکه‌های اجتماعی با رسانه‌های جریان اصلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که به‌عنوان نقش مکمل به توسعه این پویش علیرغم وجودdisinformation و misinformation ها و انواع و
اقسام شایعات، بسیار تأثیرگذار بود. شبکه‌های اجتماعی پتانسیل سرمایه‌های اجتماعی جامعه و اهمیت فعال‌شدن آنها را در زمان و مکان
مناسب تبیین کرد.
آقای دکتر
کارآموزیان
با توجه به افزایش
ضریب نفوذ اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، علیرغم وجود برخی تهدیدات در حوادث و بلایای
طبیعی مثل سیل و زلزله که شاهد رهبری سلبریتی‌ها در آن واقعه بودیم که خود باعث ایجاد مشکلات
دیگری شد، یا موارد کوچکی از نقصان و کاستی مثل زیر سؤال رفتن کرامت انسانی در
پویش همدلی، مردم و صاحبان رسانه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی نه سلبریتی‌ها توانستند نقش هدایت و رهبری‌ای که خانم دکتر اشاره کردند را
به‌خصوص پویش‌های مردمی به عهده بگیرند. همه علی‌الخصوص قشر جوان و نوجوانی که
در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند به دنبال شخصیت‌های کاریزماتیک و context ها و صفحات اختصاصی به‌صورت روزانه و ساعتی هستند.رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی یک سری کارکردها و ویژگی مثبت دارند
که در آن پتانسیل به شکل‌دهی پویش‌ها و رزمایش‌ها کمک می‌کنند. نه‌تنها در شکل‌دهی، بلکه در هدایت و رهبری، کنترل، تولید و انتشار محتوای خاص جهت انتقال به
قشر مخاطب خاص خود نقش مهمی دارند بلکه فواید دیگری شامل آگاهی، بعد دسترسی،
دربرگیری، ارتباط دوسویه در مرحله اول و دوم اطلاع‌رسانی، آگاهی‌دهی قشر خاص خود را هم دارد به‌طوری که برای مثال پسر نوجوان
من صفحه خاص خودش را در درس‌های نرم‌افزار شاد دارد و می‌تواند تصویر دو نوجوان در حال اهدای نوشت‌افزار به اشتراک بگذارد و این
اتفاق در context خودش اتفاق صورت
می‌گیرد. یکی دیگر از
پیشنهادهای بنده به دفتر برنامه‌ریزی رسانه‌ها عهده داری بررسی چگونگی فراگیر شدن نقش‌های برجسته‌تر در پویش‌های مردمی است. ناگفته نماند که گروه‌های صاحب رسانه‌های غیررسمی و بدون مجوز از
طریق صفحات خود برخی از اتفاقات را که می‌توانست فرصت خوبی باشد به تهدید تبدیل کردند. آماده‌سازی پکیج‌های مناسب مخصوصا برای نوجوانان و دانش‌آموزانی که درگیر نرم‌افزار شاد هستند، نقش مفیدتر و
مثمرثمرتری در آینده رزمایش‌ها خواهد داشت.
خانم علی‌آبادی
با توجه به اینکه
شما دو مهمان عزیز در حوزه سواد رسانه‌ای هم فعالیت دارید، تعاریف مدنظر سواد رسانه‌ای تا چه حد می‌تواند جهت کمک و شناخت و درک
بهتر مسائل پیش رو مفید باشد؟
خانم دکتر نصیری
بازگویی بیش از حد
سواد رسانه‌ای، وازدگی مخاطبان را به بار آورده است. ما بر این تکلیف هستیم که مخاطب در
پس همه پیام‌های رسانه‌ای و رویدادها، آن چیزی را که وجود دارد درک و فهم کند تا بر اساس آن کنشگری
دقیق‌تر و بهتری با
محتواهای رسانه‌ای داشته باشد و به تعریف نسبت خود با آن محتواها بپردازد. با این تعریف مختصر
از سواد رسانه‌ای موضوع هدف آن چیزی است که لایه پنهان این پویش را دربرمی‌گیرد و آن عزت نفس ملی است که
مخاطبین، پیام رسانه‌ای تولید شده را در این زمینه مشاهده می‌کنند، علیرغم اینکه به معنی واقعی کلمه ما درگیر
جنگ رسانه‌ای و جنگ واقعی روایت‌ها قرار داریم به‌طوری که عزت نفس ملی ما مورد هدف قرار می‌دهد و سعی در تولید محتواهایی
جهت مخدوش کردن به شدت این بخش دارد. اما این پویش می‌تواند با فرامتن‌و لایه‌های پنهان در دل خود به‌صورت غیرمستقیم موضوع عزت نفس ملی را به عنوان
یکی از شاخص‌های جدی مدنظر مقام معظم رهبری به مخاطب بازنشر کند. شایان ذکر است که مردم هم
در این زمینه به بلوغ رسانه‌ای تشخیص اخبار فیک رسیده‌اند. چرا که این رزمایش را برآمده از دل مردم و
غیرحاکمیتی و بسیار مؤثر می‌دانند به طوری که تصاویر ساختگی و فیک‌نیوز‌های ساخته شده در این رابطه را بی‌اثر می‌کند و می‌تواند یک قدم جلو و یا یک قدم عقب‌تر از آن رخداد رسانه‌ای را تجزیه و تحلیل کند.
مخاطبینی که سواد
رسانه‌ای داشته و دارند،
قادر به تشخیص برخورد متناسب با موضوع هستند که آن برآمده از بحث تفکر انتقادی،
واکاوی مبحث از زوایای مختلف و فهم دقیق مسائل رسانه‌ای است که در این رزمایش و پویش از آن استنباط
شد. حتی فریب پروپاگاندای رسانه‌ای نتوانست در کارکرد رزمایش و پویش مؤثر باشد و نشان‌دهندة آن است که گام‌هایی در حوزه سواد رسانه‌ای و تحلیل رسانه‌ای توسط مخاطبان برداشته شده
است تا آن سوی پیام‌های رسانه‌ای تجزیه و تحلیل بهتری شود. مخصوصاً در بحث و فاکتور بسیار مهم عزت ملی بیشتر
مشهود بود.
آقای دکترکارآموزیان
ورود و حضور رسانه‌ها، مردم و شبکه‌های اجتماعی که جایگاه مهم در
نهادینه‌سازی این رویداد در اجتماع داشتند، بسیار مهم و تأثیرگذار است که خود ناشی از
بحث تفکر انتقادی است. پیش‌زمینه این رزمایش در ایران جشن عاطفه‌ها و کمک‌رسانی‌های زمان سیل و زلزله بود و باید گفت این تجارب را بسیاری
از کشورها ندارند. این رزمایش در ایران زمانی رقم خورد که شرایط حساس کرونا بسیاری
از رسانه‌ها را به‌دنبال آرام‌کردن و جلوگیری از هجوم مردم به کالاهای مصرفی می‌برد. بالاترین تکنیک سواد رسانه‌ای که در حال‌حاضر درگیر آن هستیم تبدیل
تهدید به فرصت و استفاده از فرصت‌محوری از یک اتفاق بزرگ که همه دنیا به آن مبتلاست. که
تکنیک‌های اقناع جایگزینی
و اتفاقات مثبت رزمایش ایران همدل مردم را به مقایسه با دوران دفاع مقدس حتی دوران
صدر اسلام سوق می‌داد و این اقناع‌ها تبدیل به پیام‌های منتشره می‌شد. در زمان نگرانی از شبکه‌های اجتماعی و ضریب تأثیر آن،افزایش سواد رسانه‌ای را قبل از شهادت حاج قاسم
سلیمانی شاهد بودیم که خود باعث کاهش موضوعات هجو، سردمداری سلبریتی‌ها، اعتماد به فیک‌نیوز، رسانه‌های زرد و تب جذب فالوور شد. من
به‌عنوان یک فرد عادی
جامعه اگر صفحه‌ای در اختیار داشته باشم دوست دارم پیام‌های مثبت را به گروه خانوادگی خود بدهم و از صمیم
قلب با این رزمایش بزرگ همراه شوم.
امید آن است مشکلات
و ایرادات کاهش سواد رسانه‌ای، نادیده گرفتن تفکر انتقادی مردم در پویش‌ها و رزمایش‌های بعدی برطرف شود و شاهد پویش بین‌المللی باشیم.
خانم علی‌آبادی
با توجه به حمایت‌ها
از این نوع پویش‌ها تا پایان صفر ،ممکن
است تا پایان سال یا پایان کرونا باز هم از این دست پویش‌ها داشته باشیم؟
آقای دکترکارآموزیان
در بحثی که با
دوستان داشتم به این نتیجه رسیدیم در شرایط فعلی که با همراه شدن اوضاع سخت
اقتصادی و همه‌گیری کرونا مواجهیم ودر انتظار اجرای مرحله سوم رزمایش ایران همدل و کمک‌های مؤمنانه هستیم و اگر این
شرایط ادامه یابد، می‌بایست خود را برای رزمایش هفتم و هشتم و نهم نیز آماده کنیم و به احتمال زیاد
ادامه‌دار هم خواهد بود.
امیدواریم مشکلات اقتصادی و شرایط کرونا حل شود و به وفق سبک زندگی با شرایط کرونا
و مشکلات اقتصادی بیانجامد تا خود را با آمادگی کامل و قدرت بیشتر برای رزمایش و
پویش‌های بعدی تجهیز
کنیم.
خانم دکتر نصیری
قاعدتاً تا کرونا
هست شرایط به همین منوال خواهد بود و ما هم باید آمادگی گنجاندن پویش و رزمایش در
برنامه‌ریزی‌ها را داشته باشیم. شاید مردم به
علت طولانی‌شدن تایم درگیری با این ماجرا دچار عادی‌سازی شوند. در حال حاضر معضل عادی‌سازی را در بحث کرونا و خطرات
جانی برای افراد شاهد هستیم و در مواجه با ضریب عدم رعایت پروتکل بهداشتی در رسانه
به افراط و تفریط روی آوردیم. زمانی در اطلاع‌رسانی در قله قرار داریم و در جای دیگر مردم را
با بی‌تفاوتی مواجه می‌کنیم. این تلورانس مشکل را برای
مردم عادی جلوه می‌دهد. و شاید در مراحل بعدی رزمایش این اتفاق رخ دهد و تحمل فشارهای اقتصادی
شاید از شدت اولیه شروع رزمایش بکاهد و کسی که تا دیروز نیاز دیگران برطرف می‌کرده امروز نیازمند شده باشد. با
این تفاسیر باید شکل و مدل‌های جدید تعریف شود و به استناد صحبت‌های آقای دکتر، اگر به مراحل بعدی هم رسید توان
کافی مراحل بعدی را هم داشته باشیم.
قطعاً رزمایش را
خواهیم داشت و هنوز افرادی هستند که توانایی پیشبرد اهداف رزمایش را دارند. حال
چگونه، با چه روش‌هایی و چه مدل ارائه رسانه‌ای و چه محتوایی به فعالسازی دوباره افراد جهت شرکت در شبکه‌های اجتماعی بپردازیم؟ باید به
اجرا، برنامه‌ریزی، مدل‌های سیاست‌گذاری رسانه‌ای جدید اندیشید تا موفق شد.
خانم علی‌آبادی
با اشاره به تعامل
خوب رسانه‌ها و تلاش‌های مفیدشان که اشاره شد آیا نقاط ضعف هم در کیفیت امور وجود داشته است؟ با
هدف ارتقای مدل این پویش نقاط ضعف این مسیر را بیان کنید.
آقای دکتر
کارآموزیان
باید مثل تمام
رویدادهای مهم انجام شده پس از هر رزمایش نقاط ضعف و قوت به درستی تشریح و یادداشت
شود تا از آن تجارب استفاده کرد. حتی رزمایش‌های نظامی جدای این روند نیستند و نقاط قوت و
ضعفشان بررسی می‌شود. نقاط قوت را در این 1 ساعت و نیم گفت‌وگو بیان کردیم و باید اعتراف کرد که قطعاً نقاط
ضعف هم وجود دارد که باید رسانه‌ها مورد بررسی قرار دهند و به جمع‌آوری بپردازند تا به امید خدا در رزمایش‌های بعدی جبران شود. نقاط ضعفی
که بنده به عینه ملاحظه کردم بدین قرار است:
نخست علیرغم اینکه
برخی از رسانه‌ها، سرویس‌های بین‌المللی خوبی داشتند پوشش بین‌المللی در این حوزه
وجود نداشت و دوم برخی از رسانه‌های خارجی که نسبت به جمهوری اسلامی حب و بعض
ندارند و دفاتر نمایندگی در ایران دارند جهت ثبت این اتفاقات مثبت دعوت به همکاری
نشدند تا این حماسه را به گوش دنیا برسانند و چند جایی هم که ارزش‌های خبری خوب و پیام‌های خوب در خصوص رزمایش وجود
داشت دعوت رسمی صورت نگرفت. سومین بحث سرمایه‌گذاری مناسبی بر برخی از رسانه‌های غیررسمی که ضریب نفوذ
بالایی در شبکه‌های اجتماعی دارند که به آنها اینفلوئنسر اطلاق می‌شود و خیلی از مواقع ضریب نفوذ بیشتری نسبت به
رسانه‌های مکتوب دارند انجام
نشد باید بدین وسیله اتفاقات قبل و بعد رقم زده می‌شد. به امید خدا بعد از رزمایش سوم با دوستان جمع
خواهیم شد و تجربه‌نگاری خاص خودمان را انجام می‌دهیم و یا بعد از آن کارگاه‌های خاصی برای اینفلوئنسرها تشکیل خواهیم داد. قرار
نیست تمام دستاوردهای جمهوری اسلامی را در قالب رزمایش زیر سؤال ببریم. وقت همدلی
است و باید دستگاه‌ها با هم یکی شوند تا اتفاقات ما ثبت و به گوش جهانیان رسانده شود.
خانم دکتر نصیری
آقای دکتر به‌درستی اشاره کردند که پاشنه
آشیل رسانه‌ای ما حوزه بینالملل است. علیرغم اینکه رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی را هم در اختیار داریم، و محدودیت‌های معمول رسانه‌ای نداریم، در این زمینه هیچ
تأثیرگذاری خارج از مرزهای جغرافیایی نداریم. بسیار روشن است که ما در این حوزه
استراتژی مشخصی نداریم و نمی‌دانیم چه پیام و روایتی را از خودمان، جمهوری اسلامی،
اتفاقات داخل کشور به گوش جهانیان برسانیم.
نخست در حوزه اطلاع‌رسانی و و آگاهی‌سازی درباره این رزمایش گام‌های خوبی در رسانه برداشتیم ولی
در حوزه مستندسازی این اقدامات ضعف جدی داریم چه برای ماندگار شدن این مستندسازی
به‌عنوان فرهنگ و بخشی
از تاریخ تکرارناپذیر و چه در حوزه تولیدات در قالب‌های مستندسازی به‌طور جدی ورود پیدا نکردیم. در حوزه گزارش‌های مستند رسانه‌های مکتوب هم خیلی دقیق نبودیم.
گزارش‌هایی که با الصاق
تصاویر مستندسازی درست می‌تواند دوز اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی و دقت‌نظر ما را بالا ببرد.
روزهای نخست در هر
شبکه شاهد پخش تصاویر در این رابطه بودیم. بنرها و هدلاین‌های کثیری مرتبط با این موضوع در خبرگزاری‌ها می‌دیدیم اما به مرور ویژگی آهستگی و پیوستگی در
رسانه از بین رفت و در حوزه اطلاع‌رسانی میزان متناسب دوز اطلاعات برای روزهای
متمادی آینده نداشتیم. در ابتدا همه مقوله‌‌ها را با قدرت پیش می‌بریم ولی در
ادامه چیزی نداریم در نتیجه مخاطب را دچار پس‌زدگی نسبت به موضوع می‌کنیم و در ادامه رخدادها دچار مشکل می‌شویم.
میزان اطلاع‌رسانی و حفظ پیوستگی اطلاعات در
سالهای آتی در مدیریت رسانه‌ای و مستندسازی حوزه بینالملل و چگونگی بهره‌مندی از شبکه‌های اجتماعی جهت انتقال و انتشار اخبار به حوزه
بینالملل، حداقل در گستره
جهان اسلام و کشورهای منطقه و هم‌پیمانان ما، نقاط ضعف ما هستند که باید مورد توجه قرار
گیرند.
خانم علی‌آبادی
یکی از موارد ضعف
که در حوزه رسانه‌ها مطرح است توجه بیش از اندازه به یک مورداست که مخاطب را دچار وازدگی می‌کند و باعث یکنواختی داده‌ها و اطلاعات و در نتیجه ریزش
آنها می‌شود. در حال‌حاضر این وازدگی ایجاد شده یا خیر؟
خانم دکتر نصیری
در حال حاضر به آن
مفهوم مدنظر دیده نشده ولی پیش‌بینی می‌کنم در ادامه مسیر اگر تغییر مدل ارائه حتی در چگونگی ادامه
پویش حاصل نشود دچار مشکل خواهیم شد چرا که مشکلات تحریم‌ها، فشارهای اقتصادی بر مردم جایگزینی کمک‌دهنده با نیازمند را به بار
خواهد آورد که فقط با برنامه‌ریزی درست بر این ضعف با سهیم کردن نهادهایی که تا به حال
احساس ضرورت مشارکت را در خود نداشتند شاید بتواند به ایجاد مدل‌های جدید ارائه رسانه‌ای نائل آمد و باید دقت کرد که
در این مسیر باریک همچون لبه تیغ، با اندکی بی‌توجهی دچار چالش‌های شدید خواهیم شد و دستاوردهایمان به ضدخودش
تبدیل می‌شوند. امیدوارم این سیاست‌گذاری به دقت انجام شود تا قادر به ادامه مسیر باشیم.
آقای دکتر
کارآموزیان
در حال حاضر ما به
عنوان سازمان بسیج رسانه و معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد ملزم به این بررسی هستیم
که مردم و رسانه‌ها را دچار مشکل نکنیم. بارها شاهد آن بودیم که بسیاری از کارها که به علت عدم
ابتکار عمل و خلاقیت دچار کاستی و ضعف شد. ابتکارات و خلاقیت‌ها را باید برای رزمایش‌های پیش رو افزایش دهیم و از مدل‌های قدیمی فاصله بگیریم تا با دلزدگی
رسانه‌ها و مردم مواجه
نشویم. این مسیر مستلزم پژوهش و آموزش متناسب است.
خانم علی‌آبادی
اگر دوستان در
زمینه آموزش، پیشنهاد تشکیل کارگاه جهت تعامل و ارتباط با سازمان‌های متولی کمک‌های مؤمنانه و پویش همدلی،
داشته باشند. قول مساعد همکاری را خواهید داشت و بسیار خرسندیم که این پیشنهادها
را جهت نیل به اهداف پیش رو اجرا کنیم.
خانم دکتر نصیری
تشکیل این نشست خود
مستندسازی‌ای جهت تبدیل نقاط ضعف به قوت بود که ضبط و ثبت این موارد در آینده به تکمیل و
اصلاح بیشتر می‌انجامد و رویه‌های حوزه اجرا و سیاست‌گذاری را دستخوش تغییرات و تحولات کارآمد خواهد کرد.
در هر حال با توجه
به همه موارد مطرح شده این رزمایش در اشل جدی‌ای به‌عنوان الگو در آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد. رزمایشی که نه‌تنها به تصورمان مواجه شدن با
ریزش سرمایه‌اجتماعی را رقم نزد بلکه این سرمایه، بسیار هوشمندانه در نقاط ضروری به ایفای
نقش پرداخت و فرهنگ یاریگری و تعاون ایرانی، اسلامی ما در گوشه‌گوشه مناطق محروم و نیازمند حس
شد. امیدوارم با برنامه‌ریزی مطلوب توان ادامه این رزمایش را داشته باشیم.
آقای دکتر
کارآموزیان
با عنایت به اینکه
در نظام مقدس جمهوری اسلامی، عدالت اجتماعی به‌عنوان یک اصل بسیار مهم است، باید مواسات و
همیاری مردمی هم به‌عنوان مصادیق اصلی، توسط رسانه‌ها تبیین شود و خواستار تبدیل آن به یک فرهنگ مطلوب هستیم
تا استفاده فرصت‌محوری از رسانه‌ها و قبولاندن این باور که همه مردم به‌نوعی خودشان هم رسانه هستند و رسانه در اختیار دارند را،
داشته باشیم
تشکر از تلاش‌های شما و همکارانتان جهت
برگزاری این وبینار و امید به تداوم آن و مفید بودن صحبت‌هایم برای رسانه‌ها و مردم.
خانم علی‌آبادی
بسیار عالی بود که
پیشنهادهای شما را شنیدیم. تقسیم‌بندی بحث محتوایی، مفهوم و مستندسازی
در سایت با هشتگ ایران همدل و واژگان کلیدی خبرنگاران همدل را تشریح کردید و
مفاهیم جدید مورد استفاده را متذکر شدید. در حوزه سواد رسانه‌ای به صفت پسندیده عزت نفس ملی اشاره کردید که
واژه ملی می‌تواند توجه خیلی از آحاد ملت را به خود جلب کند و همه را در این امر پسندیده
شریک کند. استفاده از فضای مجازی جهت انتشار اطلاعات در گستره بین‌المللی و پوشش فرامرزی بسیار
ضروری است. تا موارد مطرح شده به‌صورت مستند در اختیار شهروندان، سازمان‌ها و گروه‌های مختلف قرار داده شود.
از حضور شما عزیزان
تشکر می‌کنم که با توجه به مشغله‌های کاری دعوت ما را پذیرفتید. امیدواریم در دیگر نشست‌ها هم از حضور شما بهره ببریم.
پیاده سازی و ادیت:احترام السادات قدیمی وحید