نام : حسن
نام خانوادگی : مصطفوی
تاریخ تولد : 1297
سال انتخاب : 1381
برگزیده شده در حوزه : پژوهش
برگزیده دوره : نهم
علامه حسن مصطفوی در سال 1297 در شهر تبریز دیده به جهان گشود. وی از کودکی مشغول به تحصیل شد. بعد از مدت کوتاهی از بدو ورود به مدرسه ، اولیای مدرسه متوجّه شدند که وی دارای هوش و استعداد استثنائی و عالی میباشد بطوریکه دروس مدرسه را براحتی و آسانی چند کلاس و مرتبه را در یکسال میگذراند . در ضمن دروس مدرسه ، شروع به تعلیم و تعلّم در دروس ادبیات عربی و علوم اسلامی نمود که در سنّ پانزده سالگی تا پایان کتاب رسائل و مکاسب که قسمت مهمّی از علوم دینی میباشد را به پایان رسانیده و پس از فوت پدر، جهت ادامه تحصیلات علوم الهی و دینی به شهر قم عزیمت فرمود. از سنّ شانزده سالگی تا بیست و سه سالگی را در قم و از بیست و سه سالگی تا بیست و پنج سالگی را در نجف اشرف به تحصیلات علوم دینی و اسلامی مشغول گشت . سپس مجدداً به قم مراجعت و به مدت یکسال به تدریس تفسیر قرآن و علوم مرسومه مبادرت فرمود و در بیست و شش سالگی به تهران عزیمت و در همان سال ازدواج نمود. ایشان در ضمن این سالها موفق به گرفتن دکترای الهیات از دانشکده الهیات تبریز گردید که حتی در همان سن و سال جوانی دانشکده مذکور از نوشته ها و مقالات وی به عنوان استاد اصلی در مقطع دکترا استفاده می نمود. در تبریز از اساتیدِ مُبرّز و توانمندی چون آقا شیخ علی اکبر اهری و جناب عمو زین الدّینی و در قم از آیت الله حجّت کوهکمره ای در فقه و اصول و در نجف از آیت الله آقا سیّد ابوالحسن اصفهانی در فقه و از آیت الله آقا میرزا حسین نائینی در اصول و از آیت الله آقا شیخ محمّد حسین اصفهانی هم در فقه و اصول ، استفاده نمود. ایشان فرموده بودند که سیّد (آقا سیّد ابوالحسن اصفهانی) شخصِ بزرگ و انسانِ بی نظیری بود. ایشان در سنّ بیست و شش سالگی در ضمن اینکه دارای دکترای الهیّات بوده به عالیترین مرتبه و درجه اجتهاد نائل گردیده که توسط مراجع و دانشمندان و بزرگانِ آن زمان نظیر آیت الله آقا سیّد ابوالحسن اصفهانی صاحب گواهی گردیده بود. او به چهار زبان تسلط کامل پیدا کرد :ترکی، عربی، فرانسوی و عبری. وقتی در تهران اقامت نمود بعضی از بزرگان آن زمان، مخصوصاً آیت الله بروجردی مُصرّانه از ایشان تقاضا نمودند که جهت تدریس به قم مراجعت فرماید ولی ایشان نپذیرفته است. ایشان زندگی خود را از درآمد تألیف و نشر کتاب ها و نوشته هایی که تألیف می فرمود میگذراند است . اکثر علما و دانشمندان و اساتید دانشگاه وقتی متوجّه می شوند که چنین شخصیّتی در شهر تهران سکونت دارد و روزانه دو ساعت یعنی ده تا دوازده صبح در محل دفتر انتشارات تشریف می آورد ، در آنجا حاضر گردیده و از ایشان استفاده های علمی و معنوی مینمودند . ایشان از آن زمان تا پایان عمر مبارک و شریفش را اکثرا در تهران زندگی فرموده است
اولین کتاب او «رهنمای گمشدگان» نام دارد که در سن بیست و پنج سالگی در موضوع عرفان و سیر و سلوک به نگارش درآورد.
تألیفات مرحوم علامه مصطفوی به حدود پنجاه جلد می رسد که عموماً در موضوعات گوناگون علوم الهی به نگارش درآمده است. برخی از موضوعات نگارش‌های وی عبارتند از:
1. واژه‌ها و لغات قرآن، تفسیر، تاریخ اسلام، زندگی، احادیث و سیرة امامان معصوم (ع). 2. کلام 3. رجال 4. اخلاق 5. عرفان و سیر و سلوک 6. تحقیق در خصوص سایر ادیان الهی 7. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم در چهارده جلد. 8. تفسیر روشن 9. سی و دومجلس در تفسیر سورة حشر 10. خودآموز قرآن مجید 11. اشعة نور در ترجمه و شرح «تفسیر آیه نور» 12. تصحیح «مفردات قرآن» 13. تصحیح «متشابهات القرآن و مختلفه» 14. رسالة معرفةالله 15. رساله لقاءالله 16. الحقایق فی تاریخ الاسلام.
مرحوم استاد علامه حسن مصطفوی در پنجم تیرماه سال 1384 دار فانی را وداع گفت. روحش شاد.